Хисаметдин ИСМӘГЫЙЛЕВ. Сөлдә. Хикәя (5)

(Дәвамы.)

Балалары – аныкы. Ярар, бу юньсез Зөлфинә белән булды да ди. Ә малай — Сәлимнеке. Һичшиксез, аныкы!

Улы тәүдә туды. Беренче бала. Әй шатланган иде Хисмәт ул чакны. Күкләрдә очып йөрде. Гәрәен хатыны Уфада тапты. Бала вакытыннан алда җиде айдан туды. Зөлфинә апаларына кунакка барган иде, шунда табып кайтты. Кәгазь-документлар да шуны дәлилли иде. Хисмәт ышанды. Хатыны аны шулай алдар дип башына да китермәде. Менә хәзер килеп аңлады. Бала вакытында туган. Тик Хисмәтне генә алдаганнар. Хисмәт исәпләвенчә шулай чыга. Җиде айдан туган балалар бик зәгыйфь булалар. Еш авырыйлар. Ә бит аның Гәрәе бер авырып караса! Тешләре дә вакытында чыгып, тәпине дә вакытында китте. Әнә нинди таза булып үсте. Хәзер менә улым дип әйтә аламы аңа Хисмәт? Аның андый хокугы бармы? Кызлары Сәлимә дә хатыны шифаханәгә барып кайткач туды. Җитмәсә, Зөлфинәсе:

– Ял йорты бигрәк килеште. Монда хастаханәдә авырга калганымны белмәгәннәр иде, шифаханәдә табиблар барган көнне үк кулыма кәгазь китереп тоттырдылар. Аерым диета, аерым дарулар язып бирделәр, – дип мактанган булды. Барысы да туры килә. Әмма улының исеме Сәлимнең исеменә охшаш түгел ләса.

– Бабай, әллә авырыйсызмы? – дигәнгә дертләп китте. Каршында бер яшь кенә хатын-кыз басып тора икән. Хисмәт, ниндидер шуклык эшләгән бала-чага кебек, кызарынып, уңайсызланып куйды. Жавап таба алмый интекте. Сорауның мәгънәсе зиһененә барып җитми торды. Кинәт кенә кибеп киткән иреннәрен ялаштырып алды. Тик авызы бөтенләй кипкән булып чыкты. Коры теле белән кытыршы иреннәре өстеннән йөртте һәм, чак-чак телгә килеп:

– Юк, юк, балам, уйланып кына киткәнмен. Почта да ачылган икән, – дип, почта ягына карап елмайгандай итте. Моңсу, тонык күзләре белән яшь хатынга карап алды да: – Ярый, кызым, рәхмәт сиңа, – дип, урыныннан торды. Тик йөрәге кинәт китереп чәнчүдән чак кычкырып җибәрмәде. Йөзен чытып, хәлсезләнеп кире урындыкка утырды. Теге яшь бичә бабайның хәле бик шәптән түгел икәнен күреп, нинди ярдәм кирәге турында төпченде.

Янында чит кеше басып торганга аңа тагы да читенрәк булып китте. Әйтерсең дә, бу чит хатын аның уйларын ишетеп тора, нинди хисләр кичергәнен күзләренә карап укый. Шуңа да Хисмәт кыздан ярдәм көтеп түгел, ә тизрәк котылырга теләп:

– Кызым, шушы номер белән өемә шылтыратыгыз әле. Мине тиз арада килеп алсыннар. Өйгә кайтасым килә, – дип, аңа телефон номеры язылган кәгазь белән кесәсеннән чак табып алган йөзлек акча тоттырды.

Теге хатын почтага кереп киткәч Хисмәт тагы үз уйларына батты. “Нигә өемә шылтыратам? Минем бит хәзер өем дә юк. Хатыны үлгәч, өйне сатып, малае янына күчеп килде бит ул. Өй акчасына элек җыйган акчаларын да кушып улына машина алдылар. Их, дөнья, нигә бу хәлләрне алдан, яшь чагында белмәдем икән?” – дип ачынып уйланды.

Почтадан теге кыз чыгып аңа өйләренә хәбәр итә алганы турында әйтте. Кызга олы яштәге бер хатын да ияреп чыгып Хисмәткә ниндидер бер дару төймәсе каптырды. Су да алып чыккан икән. Бер стакан су да эчеп җибәргәч Хисмәтнең йөрәк чәнчүе басылгандай булды. Хатыннар аны үзе яшәгән корпусның ишек төбенә кадәр озатып куйдылар. Теге яшь хатын, аңарга калган акчасын тоттырып:

– Бабай, кичке сәгать алтыга улың килеп җитәчәк, әзерләнеп тор, – дип, саубуллашып китеп тә барды. Хисмәт саубуллашып, рәхмәт әйтергә дә өлгерә алмый калды. Һәм ул, кыз әйткәннәрне онытмаска тырышып:

– Кичке алтыга. Кичке алтыга капка төбенә барып басарга кирәк. Кичке алтыга әбизәтелне, – дип, онытмас өчен берничә тапкыр кабатлады.

Җәйнең көне озын, бер сәгате үтми җанга тия. Ярый әле Сәлим каядыр чыгып киткән. Хисмәт, барлы-юклы әйберләрен көчкә җыеп сумкасына тутырды. Урын-җир әйберләрен җыештыручы хатынга тапшырды. Утырып, кичке алтылар җитәсен көтә башлады. Тик теге юньсез генә кайтып кермәсә ярар иде дип, Аллаһка ялварды. Еш-еш сәгатенә карап алды. Үзе яшәгән бүлмәгә тагы бер кабат күз йөгертеп чыкты. Сәлимнең караватына күз төшерде. Мендәре астыннан бер кара нәрсә күренеп тора. Хисмәт, урыныннан торып, мендәрне күтәреп карады.

Дөрес уйлаган икән, анда Сәлимнең документлары ята. Күп уйлап тормый, Хисмәт аның паспортын ачып карады. Ул инде тагын бер тапкыр “бу шул кешеме икән?” дигән сорауга җавап эзли иде. Паспортта Сәлим яшь матур күренә. Тик Хисмәтнең улына бер генә дә охшашлыгы юк. Колак, күзләр, маңгай бөтенләй охшамаган. Хисмәт, тынычланып, паспортны кире урынына куярга дип япты. Тик әлеге дә баягы шик һәм тәкъдир безне кулдан тотып җитәкләп йөртә шул. Хисмәт, ирексездән, тагы бер тапкыр Сәлимнең исем-шәрифләренә күз салды. Анда “Фәләнов Сәлимгәрәй Фәләнович” дип язылган иде. Документларны кире мендәр астына тыкты. Башына чак барып җитте. Менә ни өчен Зөлфинәсенең улларына Гәрәй исеме куштырасы килгән! Туганнарын да котырткан булган, күрәсең. Алары да бер тавыштан: “Гәрәй – матур исем. Чын ирләр исеме”, – дигән булдылар.

Хисмәтнең тагы йөрәге чәнчеп, башы сулкылдарга тоттынды. Хәле бетте. Кызы Сәлимә, улы Гәрәй исемле. Ә бу явызның исеме – Сәлимгәрәй!

Сәгать бишләр тулуга, нәрсәдер исенә төшереп,  Хисмәт карт урыныннан сикереп торды. “Вәт, юньсез баш, ахмак мин”, дип, үзен әрләде. Улы бит алданрак та килеп җитәргә мөмкин. Ә Сәлим белән йөзгә-йөз очрашсалар? Сәлим үзенең улын һичшиксез танып алачак!

Тыштагы саф һаваны сулап басып торырга исәбе бар иде д,ә барып чыкмады. Каршыга Сәлимгәрәй очрады. Аның:

– Нәрсә булды, нигә болай бик тиз кайтырга уйладың? Төсең дә качкан, әллә өеңдә бер-бер хәл булдымы? – диюенә саруы кайнап, төксе генә:

– Булмады. Барысы да әйбәт. Эшсезлектән туйдым, – дип җаваплады. Тегенең автобус тукталышына чаклы озатырга теләвен белгәч, бөтенләй ачуы кабарды. Үзен тыеп кала алмыйча, шулай да, тынычырак булырга тырышып: – Ашка төшкән таракан кебек кыланасың. Синнән башка барып җитә алмас бу дип уйлыйсыңмы әллә? Туйдым, берегезне дә күрәсем килми, – диде.

Сәлимгәрәйнең, аптырап:

– Ярар, кордаш, мин әзрәк озата барып, саубуллашыйм гына дигән идем, – диюенә түзмәде. Тавышын күтәрә биреп һәм аның үзеннән өч яшькә кече булыуына ишарәләп:

– Миңа кордаш булырга синең әле танавың кипмәгән. Армиядә дә хезмәт итмәгән кеше ничек минем кордаш булсын? Мактанчык! – дип, тегене үзенчә кимсеткән булды.

Ә Сәлимгәрәй, бернәрсә аңламыйча, бу бик сәер, дәшмәс кешенең болай кылануын үзенчә фаразлап:

– Болай карап торуга ару, тәрбияле генә күренә иде. Бөтенләй шыр тиле икән, – дип, кәефе кырылып бүлмәсенә кереп китте.

***

Гәрәй әтисенең үз әтисе түгел икәнен әнисеннән ишетте. Үләр көнендә әнисенә азрак хәл кереп,  хәлен белергә килгән улы белән кызын янына чакырып алды да:

– Мин, балаларым, озакламый дөнья куярмын, ахры. Төшемә керде. “Әни үлде” дип, әтиегезне ташламагыз. Туган атагыз булмаса да ул сезне карап үстерде. Белмәде сезнең чит кан икәнен, үз баласы кебек күрде, – дип әйтеп салды. Әйтергә дә теләмәгән иде дә бит, күрәсең, әҗәл алдыннан зиһене буталды. Әллә инде шайтан котыртты. Белмәссең.

Кызы Сәлимә, җитмәсә, аңламыйча кабатлап сорады:

– Ничек инде безнең әти түгел. Безнең әти кем соң алайса? Ул кайда? – дип, берьюлы тагын әллә ничәмә сорау биреп ташлады.

(Дәвамы бар.)

Чыганак: https://tulpar.info

Фото: https://tulpar.info